Kaşıntı Neden Olur? Kaşıntıya Ne İyi Gelir, Nasıl Geçer?

Vücutta meydana gelen kaşıntıya, egzama gibi deri hastalıkları, böcek ısırması, polen, gıda ve ilaçlara karşı alerjik reaksiyonlar, uyuz gibi parazitler, hormonal değişiklikler, karaciğer rahatsızlığı, lenfoma gibi kan hastalıkları ve kanser türleri yanı sıra diyabet gibi rahatsızlıklar neden olur. Kaşıntıların çoğu basit reaksiyonlar olarak ortaya çıkar. Eğer birkaç günden uzun süren kaşıntı söz konusuysa ihmal edilmemeli, bir uzmana başvurularak arkasında ki sebebi öğrenilmelidir. Memorial Antalya Hastanesi Dermatoloji Bölümü’nden Uz. Dr. Ali Rıza Başaran kaşıntı nedenleri ve tedavisi hakkında bilgi verdi.

KAŞINTI NEDİR?

Kaşıntı, ilgili sinir uçlarının bağışıklık tepkileriyle ilişkili kimyasal olan histamin tarafından uyarılması sonucu vücudun herhangi bir bölümünde kaşıma dürtüsü ile ortaya çıkan, rahatsız ve tahriş edici, aynı zamanda kontrol edilemeyen bir histir. Kaşıntı kafa derisinde, kol ve bacaklarda daha sık görülse de tüm vücuda yayılan kaşıntılar ile de karşılaşılabilir.

VÜCUTTA KAŞINTI NEDEN OLUR?

Kaşıntının nedeni, sivrisinek, bit ve uyuz gibi böcek ve parazitler, yiyecek, polen ve ilaçlara karşı alerjik reaksiyonlar, egzama ve sedef gibi cilt sorunları, kanser ve kan hastalıklarının neden olduğu kılcal fiziki reaksiyondur.

Vücutta meydana gelen kaşıntının nedenleri genel olarak şöyle özetlenebilir:

Gıda, polen ve ilaçlara karşı alerjik reaksiyon

Uyuz, bit ve kıl kurdu gibi parazitler

Böcek ısırmaları

Hormonal değişiklikler

Sedef, egzama gibi cilt sorunları ve hastalıkları

Karaciğer, böbrek ve tiroid gibi iç hastalıkları

Lenfoma gibi bazı kan hastalıkları ve kanser türleri

Kozmetik ürünlerin yarattığı cilt tahrişi

Sinir sistemini etkileyen diyabet ve zona gibi hastalıklar

Şeker hastalarının inatçı kaşıntıları olur. Bu kaşıntılar bazen özellikle genital bölgede yoğunlaşır. Bu durumda yine cilt doktorundan yardım almak gerekir. Ayrıca deride kabarcıklanma ve yaraların oluşması çok sık görülen bulgular arasındadır. Bu kabarcıklar kesinlikle patlatılmamalıdır.

KAŞINTIYA NEDEN OLAN HASTALIKLAR NELERDİR?

Anksiyete, depresyon ya da stres

Şeker hastalığı (diyabet)

Hamilelik

Böbrek, karaciğer ve tiroid hastalıkları

Egzama, sedef ve dermatit gibi cilt hastalıkları

Kansızlık (anemi)

Lenfoma ve lösemi gibi kanserler

Alerji

Vücutta enfeksiyon olması

Nörolojik sorunlar

GECELERİ ORTAYA ÇIKAN KAŞINTI NEDENLERİ

Gece geç saatlerde ya da dinlendiğiniz anlarda uykudan uyandıracak kadar yoğun bir kaşıntı hissi ortaya çıkabilmektedir. 65 yaşında veya daha büyük kişiler, alerjen vücuda sahip olanlar, çok sık duş alanlar, egzama veya sedef hastalığı gibi bir cilt rahatsızlığı olanlar ile hamilelik gibi hormonal değişiklikler yaşayan kişilerin daha çok karşılaştığı bir durum olan geceleri ortaya çıkan kaşıntının olası nedenleri şöyledir:

Otoimmün sorunlar: Bağışıklık sistemi böyle durumlarda onları istilacı olarak görebilleceği için sağloklı hücrelere saldırabilmektedir, bu da iltihaba ve kaşıntıya neden olur.

Vücut sıcaklığı : Geceleri vücut ısısı düzenlenir ve vücut sıcaklığı normal şartlarda düşer. Kan akışında ki artışta sıcaklığa neden olabilir.

Kuru cilt: Özellikle geceleri vücudun nemini kaybetmesi de kaşıntıya neden olan unsurlar arasında yer alır.

Hamilelik gibi hormonal değişiklikler : Geceleri hormonların daha az olması ciltta kaşıntıya neden olabilir..

Hava sıcaklığı ve nem

GEBELİKTE KAŞINTI NEDEN OLUR?

Gebelikte kaşıntının genelde nedeni ürtikeryal döküntüdür. Bu hastalık genellikle ilk gebeliklerde görülmektedir. 35. haftadan sonra ortaya çıkar. Göbek çevresinden başlayan kaşıntı, özellikle çatlama alanlarına yerleşen kaşıntı ve kırmızı ürtikeryal dediğimiz şişliklerle başlar. Şiddetli kaşıntılar olabilir. Nedeni tam olarak bilinmese de derinin gerginleşmesine bağlı olarak ortaya çıktığı tahmin edilmektedir. Genellikle anne adayını kaşıntı açısından rahatlatacak bazı önlemler alınır. Çocuğa hiçbir zararı olmaz ancak anne çok sıkıntıya girerse erken doğum kararı alınabilir. Bu kaşıntılar, doğumdan sonra kendiliğinden geçer.

KAŞINTI NASIL GEÇER, TEDAVİSİ NASILDIR?

Kaşıntıyı geçirmeye yönelik uygulanacak yöntemler ve tedavi çoğu zaman bireysel olarak planlanır, bu planı ise belirtilere bağlı olarak oluşturulur. Kaşıntıyı geçirmeye ve önlemeye yönelik şu adımları uygulayabilirsiniz:

Cildi nemli tutmak ve kuru kalmasını önlemek için krem, losyon ve merhem kullanın

Alerjik reaksiyonlu kaşıntı ise, kaşıntıyı durduracak gelen doktor onaylı antihistaminik, steroid ve antifungal ilaçlar ilaç kullanın

Kaşıntıya alerjik reaksiyon oluşturan ilaç veya gıda her ne ise tespit edip, onu almayı bırakın

Kaşıntı sıcak kaynaklı ise güneşin UV ışınlarından kaynaklanan hasarı ve buna bağlı kaşıntıyı önlemek için güneş koruyucu kullanın

Hipoalerjenik ve kokusuz sabun, mendil ve kozmetik ürünler tercih edin

Kaşıntıyı gidermek için ılık duş alın (sıcak olmamalı)

Pamuklu giysiler tercih edin

Stresten uzak durun

Cildi rahatlatmak için soğuk bir havluya buz sararak, kaşıntı olan noktaya uygulayın

Strese bağlı kaşıntı olduğunda ikili hekim tedavisi uygulanabilir. Nörodermatit yani sinirsel egzama bugünlerde çok karşılaşılan bir hastalıktır. Bu rahatsızlıkta hem dermatolog hem psikiyatri uzmanının tedavi etmesi gerekir. Psikiyatrik temele dayanan kaşıntıların da birçok formu vardır. Günlük strese bağlı kaşıntılar gelişebildiği gibi kronik psikiyatrik hastalıklara bağlı kaşıntılarla da karşılaşılabilir. Bu durumlarda iki bölümde uzman görüşüyle tedavi planlanması önemlidir.

Karaciğer hastalıklarında, çok alkol tüketen hastalarda, siroz hastalarında kaşıntı görülür. Karaciğer vücutta böbrekle birlikte toksin atan organdır. Safra kesesi hastalıklarında; safra keseden doğru düzgün akamazsa geri gelirse, safra artarsa halk arasında sarılık denilen hastalık oluşur bu da kaşıntıyı etkileyen faktördür. Safra kesesini tıkayan taşlar, pankreas hastalıkları, böbrek hastalıkları ve böbrek yetmezliğine bağlı kaşıntılar oluştuysa burada da o hastalığa yönelik tedavi planlanması gerekmektedir.

Kaşıntının yatıştırılması için cilde sürülen kremler kullanılır. Kaşıntı kremleri genelde kortizon içerir ama kortizonlar farklı kategoride ve nemlendirici ile birlikte verilir. Bu ikili tedavide hem etkisi daha fazla olmakta hem de kortizonun yan etkileri azaltılmaktadır. Kortizon hücrelerin geri çekilmesinde kaşıntının azalmasında en önemli faktördür.

Her kaşıntıda aynı ilaç kullanılmamaktadır. Uzmana sormadan kaşıntı için daha önce kullanılan ilaçlar kullanılmamalı, kaşıntının nedeni öğrenilmelidir. Mantar da kaşıntı yapar ama kortizonlu kremi mantara sürülürse kaşıntıyı alsa da mantarın artmasına sebep olur.

Kaşınan bölgeye soğuk uygulanması histamin etkisini azaltacağı için kaşıntının azaltılmasında yararlı olabilir.

KAŞINTIYA NE İYİ GELİR?

Basit alerjik reaksiyon, böcek ve sinek ısırması gibi sebeplerle ortaya çıkan kaşıntıyı evde uygulayabileceğiniz basit yöntemler ile durdurabilirsiniz. Kaşıntıya iyi gelen evde uygulayabileceğiniz yöntemler şunlardır:

Ciltte kaşıntı olan bölgeye soğuk bez ya da buz torbası uygulamak

Cildi nemli tutmak

Oral antihistaminikler

Aloea vera jeli

Vazelin

Kokusuz losyonlar kullanmak

Seyreltilmiş elma sirkesi

Karbonatlı su

KAŞINTI İLE İLGİLİ SIK SORULAN SORULAR

Gece vücut neden kaşınır?

Gece kaşıntıları çoğunlukla psikiyatrik hastalıklara bağlı gelişir. Gün içerisinde insan beyni başka şeylerle meşgul olabilir. Stres uyandıracak şeyleri düşünecek çok zaman olmayabilir. Eve gelip boşluğa düşünce günlük aktivite ve strese bağlı zihinden geçen düşünceler kişide kaşıntıya neden olur. Gece kaşıntılarının ikinci nedeni uyuzdur.

NÖRODERMATİT TEDAVİSİ NASIL PLANLANIR?

Nörodermatitte lokal tedavilerle başlanır. Bu grup hastaların genellikle gece uykuları bozuktur. Gece kaşıntılar tetiklenir daha güçlü antihistamikler, uyku etkisi olan antihistamikler akşam tedavisine eklenir. Kremler tedaviye eklenerek kaşıntı yatıştırılır.

KAŞIDIKÇA DAHA ÇOK KAŞINIR MI?

Cildi kaşırken cildin altındaki kılcal damarlar aktifleştirilir ya da patlatılır. Kaşıma refleksi ile bilmeden onun içinden bazı hücreler cildin altına yerleşir ve o hücreler histamin salgılar. Bu durum kaşıntıyı artırır.

HANGİ KANSER TÜRÜ KAŞINTIYA NEDEN OLUR?

Karaciğer, safra kesesi, pankeras kanseri, mide kanseri, nadiren prostat ve özellikle yaşlı hastalarda gelişen kaşıntılarda kanser riskinin göz ardı edilmemesi gerekmektedir.

BÖCEK ISIRIĞI VE KRONİK HASTALIK KAŞINTISI ARASINDA FARK VAR MI?

Kaşıntı çeşitleri arasında görüntü olarak farklılıkla vardır. Böcek ısırığında oluşan kaşıntıda sivilce veya kabarcık şekilde bir görüntü vardır. Kronik hastalıklarda cilt döküntüsü veya cilt kuruması şeklinde kaşıntılar meydana gelebilir.

(Kaynak: Memorial Antalya Hastanesi, Uzm. Dr. Ali Rıza Başaran, Deri ve Zührevi Hastalıkları (Dermatoloji)