Stres; Etkisi Nedir ve Nasıl Başa Çıkılır
PSİKOLOG BARIŞ EMRE VELİOĞLU / Yazdı
Hepimizin kabul edeceği üzere stres, hayatımızın bir parçasıdır. Stres birçok faktörden kaynaklanarak hayatımıza dahil olabilir. İş hayatı, trafik, aile, günlük hayat hatta esasında rahatlamak için yaptığımız bir tatil bile stres kaynağı olabilir bizim için.
Stres, aslında hayatımızda sandığımızdan çok daha yararlı bir olgudur. Bizi daha dikkatli olmaya iten, daha tetikte olmamızı sağlayan önemli bir destektir. Mesela iş yerlerinin belirli bir ciddiyet taşımasının sebeplerinden biri, hem çalışanlara hem de görüşmeye gelen insanlara stres yüklemektir. Böylece yapılan işi daha ciddiye alırız. Aksi takdirde sonuçların bizim için daha ağır olabileceğinin farkındayızdır. Bu ortamlarda aldığımız stres, bizi daha atik, daha dikkatli ve tedbirli olmaya yönlendirir. Trafikte de benzer bir durum söz konusu, bazen en ufak bir dikkatsizlik çok kötü sonuçlar doğurabiliyor. Bunun bilincinde olarak orada yaşadığımız stres bizi daha tetikte tutup reflekslerimizi daha aktif hale getirir, tıpkı avlanan topluluklarda olduğu gibi. Ancak her şeyin fazlasının zarar olduğu gibi aşırı stres de hayat kalitemizi ve hatta sağlığımızı oldukça kötü etkileyebilir.
Peki aşırı stres yüküne maruz kaldığımızı nereden anlayabiliriz? Nasıl ki her insan farklıdır, farklı koşullarda yaşamıştır ve yapabilecekleri farklıdır, stresin sınırı da bireyden bireye farklılık gösterebilir. Kendimizde bazı durumları gözlemleyerek aşırı stres altında olup olmadığımızı anlayabiliriz:
- Yeme düzeninde değişiklik (normalden daha az ya da daha çok yemek)
- Kafa karışıklığı, unutkanlık ve odaklanmakta sıkıntı yaşamaya başlamak
- Davranışsal değişiklikler. Örneğin; normalden daha öfkeli davranmak ve çevreye olan hoşgörünün ve sabrın azalması
- Uyku düzeninin bozulması
- Fiziksel olarak boyun, omuz ağrılarının ortaya çıkması ya da sindirim sistemiyle alakalı problemlerin ortaya çıkması (mide bulantıları, kusma, ishal vs.)
- Kronik yorgunluk
Bunlardan bir çoğunu kendinizde gözlemliyorsanız eğer aşırı stres yükünden ötürü tükenmişlik (burnout) yaşıyor olabilirsiniz. Peki bununla nasıl mücadele edebilirsiniz? Uzman yardımı faydalı olacağı gibi sizin de bu konuda yapabileceğiniz şeyler mevcut. Benim bu konuda özellikle etkili bulduğum iki yöntem var (en başta belirteceğim bunları), bunlarla birlikte başka yapabileceklerimiz de mevcut. Gelin beraber stresle başa çıkmak için neler yapabiliriz, inceleyelim:
- Olaylara çözüm odaklı yaklaşmak, kontrolünüz dışında ise yardım almak ya da durumu kabullenmek. Böylece soruna odaklanıp kendinizi boğmak yerine aksiyon alarak rahatlarsınız.
- Kendinize karşı dürüst olmak ve kendinizi tanımak, neler yapabileceğinizi ve yapamayacağınızı bilerek hareket etmek. Böylece sınırlarınızı bileceğiniz için kendinize haddinden fazla beklenti yüklemezsiniz.
- Yeme ve uyku düzenine dikkat etmek, sağlıklı beslenmek. Nasıl ki psikolojik durum bizi fizyolojik olarak sarsabiliyor, tam tersi de geçerlidir. Atatürk'ün de dediği gibi, "Sağlam kafa sağlam vücutta bulunur."
- Yakınlarınıza karşı dürüst olmak, sıkıntınız olduğunda duygu ve düşüncelerinizi onlarla paylaşmak. Biz, insanlar olarak sosyal varlıklarız. Bizi yoran şeyleri sevdiklerimizle paylaşırsak üzerimizdeki yükü hafifletmiş oluruz.
- Günlük egzersiz ve meditasyon yapmak. Şahsi görüşüm, meditasyon mutlaka belirli bir şey olmak zorunda değil. Bunu dua ederek de yapabilirsiniz. Önemli olan bir zaman belirleyip elektronik cihaz ya da dikkat dağıtan unsurlar olmadan kendinize ya da inancınıza zaman ayırmanızdır.
Stres düşmanımız değildir, aksine hayatta kalmamızı sağlayan önemli bir unsurdur. Yukarıdaki yöntemleri kullanarak stresle başa çıkabilirsiniz ancak yine de çaresiz hissediyorsanız mutlaka uzman yardımı almanızı tavsiye ederim. İçinde bulunduğunuz durum size ağır geliyor olabilir ve gerektiği zamanlarda yardım almak ya da yardım istemek, yardım etmek kadar değerli ve önemlidir. "Yardım istemek pes etmek demek değildir. Pes etmeyi reddetmek demektir." Sağlıcakla, esen kalın. www.yenicizgihaber.com