Şeytan Prometheus’u Etkisiz Kılar Mı?
Prometheus ve Şeytan mitleriyle ilgili tanımlardan söz edilirken, Prometheus’un ( prometheus kelimesi, önceden gören anlamına gelmektedir) insanlığa adaleti ve mutluluğu getiren bir kurtarıcı, Şeytan’ı ise, mevcut düzen ve gücün yok edilmesini, hâkim toplumsal yapının yıkılmasına yönelik bir benzetme olarak anlatılır. Prometheus genel olarak günümüzde sanattan spora ve pek çok alanda başarı kavramı içinde sık sık kullanılan bir mittir. Yunan mitolojisinde Olympos’un tanrılarına başkaldırısına önderlik etmiş mitolojik bir karakterdir.
Tarihçi ve antropolog Vytautas Kavolis ise Prometheus’un modernitenin yükseliş modelinde, teknoloji açısından ileri ve verimli bir medeniyetin, insanlığın acılarına ve arzularına karşı duyarlılık gösterebilmesiyle birleşen bir yapıyı anlatmak üzere kullanıldığı belirtir. Kavolis, Marxsizm ve diğer büyük toplumsal veya politik devrimlerin sembolik mantığının analiz edilmesinde, bu iki kışkırtıcı/paradoksal kavrama başvurur. Bazı devrimler Prometheus anlayışı çerçevesinde gelişirken, bazılarında Şeytani olmaya yakındır.
Yunan mitosunda, Prometheus, insanı var eden, kaderini belirleyen zorba ve zalim olan tanrılara karşı olan bir tirandır. Güneşe çıkarak ateşi yeryüzüne indirir. Böylece her şeyden üstün olan o ateşi insana sunar. Bu eşsiz güç ile insan bütün hayvanlar arasında ayrıcalıklı bir konuma gelmiştir. İnsan ırkı bu sayede düzen kurup dünyanın yegâne efendisi olmuştur. Reform ve ondan sonra gelen Aydınlanma çağı Prometheus ateşiyle aydınlanmıştır. İnsanı insan yapan ateş olmuştur.
Genel bir toparlanma yaparsak eğer, Prometheus iyiyi, düzeni ve adaleti sağlayan, Şeytan miti ise kötülüğü, fitneyi ve huzur bozucu karaktere sahip. Batı medeniyetinin üzerinde yükseldiği toplumsal değerler bütünü de zaten bu belirtiğimiz iki paradoksal kavramların etrafında şekillenir. Goethe ve Shelley eserlerinde Prometheus mitini batı destan efsanesinde öne çıkaran edebiyatçılardır. Batı sanatının beslendiği kaynakların Yunan mitosları olduğunu hatırlatmanızda fayda var. Bu nedenle Prometheus günümüzde hala anlamını ve canlılığını korumaktadır. Özellikle büyük spor organizasyonlarından olan Olimpiyat Oyunlarında yakılan ateş Prometheus’un o etkileyici ateşidir.
Peki, umudun ateşini Prometheu’un elinden almaya çalışan kötülüğün resmedildiği Şeytan mitini nasıl tanımlayacağız acaba?
Şeytan bütün kutsal dinlerde başkaldırının, yoldan çıkmışlığın, kötülüğün, fesadın, fitnenin, yani bütün olumsuzluklardan sorumlu somut bir varlık olarak tanımlanır. Eski Ahit’te Şeytan Tanrı tarafından insanı imtihan etmenin bir aracı olarak yaratılmış olup, suçlayıcı ve iftiracı gibi rolleri bulunan bir varlıktır. Tevrat, İncil ve Kur’an’da da buna benzer tanımlar mevcuttur.
Yunan mitoloji kaynağına göre Prometheus insanın mutluluğu için sunulan dünyevi bir güç iken, tek tanrılı kutsal kitaplara göre ise Şeytan Tanrı’nın insanoğluna gönderdiği düşman olarak gösteriliyor.
Kaos ve kriz çağı olarak nitelendirilen son çağımızda iyinin ve kötünün kavgası devam ederken, Şeytan kılığına bürünen kötü, adaleti getirmesi beklenen iyinin koruyucusu Prometheus’u alt edecek mi dersiniz? www.yenicizgihaber.com